Ida Gerhardt staat bekend als groot Nederlands dichter en meester in de klassieke talen. In het luisterboek Gedichten & psalmvertalingen brengt acteur Henk van Ulsen haar bekendste poëzie tot leven. Plechtstatig en met ontzag. Gedichten van vroeger en nu.
Het jaarlijks ritueel is alweer voorbij. De eindexamens zijn afgelopen; leerlingen en leerkrachten genieten van welverdiende vakantie. Hoe een leerkracht zich voelt voor de klas, weet dichteres Ida Gerhardt als geen ander te beschrijven. De poëzie dateert dan wel uit het verleden, de thematiek is razend actueel. Herkenbaar, verrassend en subtiel tegelijk.
Rebels en religieus
Wie Ida Gerhardt aandachtig leest, ziet haar in het holst van de nacht heilige huisjes omver kegelen. Schrijven over ‘de gruwelen van je kinderjaren’, als vrouw dichten over de liefde voor een andere vrouw, maar weinig dichters durfden de uitdaging aan in de jaren veertig/vijftig. Toch zijn haar meeste gedichten christelijk getint. Maar ook Grieks-Romeinse goden hebben Gerhardt geïnspireerd. Haar bewondering voor Vergilius en Lucretius straalt van de verzen af. Net als bij deze Romeinse auteurs vallen idyllische natuurtaferelen samen met innerlijke liefde en harmonie. Latijnse titels, Griekse stijlfiguren, sprankelende metaforen, alles geeft blijk van een brede kennis van de Grieks-Latijnse dichtkunst.
De psalmvertaling die Ida Gerhardt met haar levensgezellin Marie van der Zeyde maakte, zit vol archaïsche woorden en verfijnde betekenisnuances. Geen valse vernieuwing, geen eigentijdse context. Beide vertaalsters tonen grote eerbied voor het origineel, gelaagd en compact. De poëtische kracht van de psalmen komt volledig tot recht. Alliteraties, assonanties, parallellismen, specifiek Hebreeuwse ritmes, stroeve naamvalconstructies, alles blijft zo veel mogelijk behouden. Deze ietwat onnatuurlijke zinsbouw maakt de ernstige thematiek nog zwaarder. Geef ons dan toch maar een vlottere vertaling.
Hoogstpersoonlijk gekleurd
Acteur Henk van Ulsen (1927-2009) heeft jaar na jaar de belangstelling voor het werk van Ida Gerhardt levend gehouden. Diverse malen heeft hij haar gedichten en brieven ten gehore gebracht. Vlak voor zijn dood droeg hij deze gedichten en psalmen nog voor. Zoals de dichteres haar vrijheid in soberheid creëert, zo slaat van Ulsen een brug tussen rust en expressie, tussen ingetogenheid en bravoure. De rijkdom van elk gedicht of psalm blijft bewaard, in al zijn integriteit.
Wat dit luisterboek zo bijzonder maakt, zijn de herinneringen van Henk van Ulsen aan de dichteres. Hij kent haar persoonlijk. Ze woont bij zijn ouders, hij ontdekt haar liefdesbrieven. Daarin herkent hij zijn eigen homoseksualiteit. Hij blijft een slechte leerling, zij begeleidt hem naar de toneelschool. Faalt hij, kijkt zij hem geruststellend aan. Van Ulsens diepe genegenheid voor de dichteres geeft ons als luisteraar een warm gevoel.
luisterboekwijzer 